4 Şubat 2010 Perşembe

"Kifayetsiz Muhterisler"


Dunning ve Kruger isimli araştırmacılar, "değerlendirme zaafı" hakkındaki teorilerini ispatlamak için Cornell Üniversitesinden 45 öğrenciye bir test yaptılar. Testte çeşitli sorular sordular. Ardından öğrencilerden "testin sonucunda ne kadar başarılı olacaklarını tahmin etmelerini" istediler. 

En başarısızların (yani sadece yüzde 10 ve daha az doğru cevap verenlerin) tahminleri ilginçti. Testin yüzde 60'ına doğru cevap verdiklerine inanıyorlardı. Ayrıca iyi günlerinde olsalar yüzde 70'e ulaşabileceklerini bile söyleyenler vardı. 

En iyilerin (yani en az yüzde 90 doğru sonuç alanların) en alçak gönüllü denekler olduğu görüldü. Sadece soruların yüzde 70'ine doğru cevap verdiklerini düşünüyorlardı. 
Daha kapsamlı araştırmalar sonucunda Dunning-Kruger Etkisi ortaya çıktı: Konu ile ilgili az tecrübeye sahip kişiler kendilerine uzmanlardan daha fazla güveniyor... Tecrübe arttıkça işin veya testin zorluk derecesinin farkına varıyorlar ve güven düşüyordu. Ancak gerçekten uzman olduklarında güven seviyesi artıyor ancak hep ihtiyatlı bir tavır ile... Konuyu çok az bilenlerin güven seviyesi herkesten yüksekti!


(Not: Dunning ve Kruger bu çalışmalarıyla 2000 yılında Nobel kazandılar.)

Sonuç olarak bir iş yerinde çalışanlar, kendi kapasitesini değerlendirmekten ve eksikliğini teşhis etmekte yetersiz olabilir. Ama asıl vahim olan, bu "yetersizlik ve haddini bilmeme" kokteylinin, mesleki açıdan, karşı koyulmaz bir itici güç oluşturması. Kariyer açısından bir eksiklik iken, bunun olumlu bir duruma dönüşmesi. İşinde çok iyi olduğuna yürekten inanan "yetersiz", kendini ve yaptıklarını övmekten, her işte öne çıkmaktan ve haddi olmayan görevlere talip olmaktan en küçük bir rahatsızlık duymayacaktır.
Aksine bunu bir "hak" olarak görecektir.




Bu arada, gerçekten bilgili ve yetenekli insanlar ise çalışma hayatında "fazla alçak gönüllü" davranarak kendilerine haksızlık edecekler, öne çıkmayacaklar, yüksek görevlere kendiliklerinden talip olmayacaklar, kıymetlerinin bilinmesini bekleyecekler. Bilinmeyince için için kırılacaklar ve kendilerini daha da geriye çekecekler ve muhtemelen üstleri tarafından "ihtiras eksikliği" ile suçlanacaklardır. 

Sizin tecrübeleriniz ne diyor? "Kifayetsiz muhterisler" her zaman ve her yerde daha hızlı yükseliyor mu? Etrafınıza bir bakın, Dunning ve Kruger haklı mı?